ย้อนกลับไปในสมัยรัชกาลที่ 5 โรงเรียนมูลศึกษาถูกจัดตั้งขึ้นตามวัดทั่วกรุงเทพฯ และหัวเมืองต่างๆ โรงเรียนวัดมหรรณพาราม เป็นโรงเรียนหลวงแห่งแรกที่เปิดให้ลูกหลานชาวบ้านได้เรียน ต่อมาโรงเรียนเหล่านี้ขยายตัวออกไปยังชุมชนท้องถิ่น ทำให้วัดบางโฉลงในเป็นอีกหนึ่งสถาบันการศึกษาที่เปิดโอกาสให้ชาวบ้านเรียนรู้ โดยใช้แบบเรียนหลวง เช่น "มูลบทบรรพกิจ" ซึ่งเป็นชุดตำราแรกของไทยที่พระศรีสุนทรโวหารรจนา เพื่อใช้ในการสอนเด็กให้สามารถอ่านออกเขียนได้

แม้ว่าการศึกษาตอนต้นจะยังขาดแคลนทรัพยากร แต่การเรียนรู้บนศาลาการเปรียญของวัดได้กลายเป็นรากฐานของการศึกษาท้องถิ่น เด็กๆ ในบางโฉลงเรียนจากกระดานชนวนและสมุดข่อย ซึ่งเป็นหลักฐานว่าชุมชนนี้ให้ความสำคัญกับการเรียนรู้มาตั้งแต่โบราณ

การสอบไล่เป็นระบบการทดสอบความรู้ที่ใช้ในยุคนั้น หากใครสามารถท่อง "มูลบทบรรพกิจ" ได้จนจบ ก็จะได้รับใบประกาศนียบัตรรับรองว่าเป็นผู้ที่มีความรู้จริง ระบบนี้เป็นเครื่องมือวัดผลที่เน้นการท่องจำอย่างเข้มงวด ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของการศึกษายุคแรกเริ่มในสยาม

เรื่องราวของโรงเรียนวัดบางโฉลงในจึงเป็นภาพสะท้อนถึงพัฒนาการของการศึกษาไทย ที่เกิดขึ้นจากการร่วมมือของชุมชน และสะท้อนให้เห็นถึงความพยายามในการส่งเสริมการเรียนรู้ของคนในท้องถิ่น    อ้างอิงข้อมูลจาก :  เพจ บางโฉลง